Bark
In phalaenopsis gebruiken we in Europa een mengsel van boomschors van de Pinus (bark) en sphagnum en/of kokos. Een dergelijk substraat geeft veel luchtigheid en voldoende vochtvasthoudend vermogen. Voorbeelden van mengsels zijn grove bark met sphagnum, minibark met kokoschips, minibark met kokosvezel en veen of bark met kokosgruis.
Het voordeel van bark is de beschikbaarheid. Al is het zo dat als de brandstoffen in prijs omhooggaan, de vraag en daarmee de prijs van bark meestijgt, doordat dit restproduct van de bosbouw ook als biobrandstof dienstdoet.
De beste kwaliteit komt van de Pinus pinaster, die uit Frankrijk, Portugal of Spanje komt. Er zijn ook andere boomsoorten die voldoen, zoals de Pinus radiata, die als origine Nieuw-Zeeland heeft. De bark wordt meestal gelijk bij de kap van de bomen van de stam verwijderd en direct verwerkt. Een goede kwaliteit bark kenmerkt zich door een meer ronde (driedimensionale) vorm. Bark die we bijvoorbeeld in Zuid-Amerika tegenkomen, is vaak te schilferig en plat, waardoor het zeer snel afbreekt.
Grove bark voor een goede afwatering en afdroging.
• Bark spagnum mengsel bestaat meestal uit bark fractie 1 en/of 2 en 1,5kg sphagnum.
• Bark cocos mengsel bestaat meestal uit bark fractie 1 en/of 2 met 20 of 30% cocoschips fractie 1.
Bark cocos mengsel.
Toevoegingen
Pure bark als substraat is vrij droog. Het vochtvasthoudend vermogen van bark is zeer laag, waardoor er te vaak gegoten moet worden. De fractie van het substraat kan verkleind worden, waardoor het door de toegenomen oppervlakte meer vocht kan vasthouden, maar in de meeste gevallen is dit niet toereikend. Het is dus noodzakelijk om een component aan de bark toe te voegen. Dit kan met sphagnum(mos), kokoschips, kokosgruis, (compacte) veenfracties, kokosvezel, lavakorrels, perliet, rijst kaf, etc. De diverse grondleveranciers bieden standaard orchideeënsubstraten aan die bestaan uit verschillende componenten en zijn bekend onder veelal exotische namen. Sphagnum(mos) Sphagnum wordt nog steeds veel gebruikt en geldt als de ‘klassieker’. Een standaard toevoeging is een hoeveelheid van ±2 kg/m³. Groot nadeel van sphagnum is dat het vrij snel ontmengt, zeker als de deeltjes klein zijn. Er zijn zogenaamde ‘short fiber’ en ‘long fiber’ op de markt, korte en langere sphagnum vezels, waarbij de langer veel minder gemakkelijk ontmengen.
Mini bark
Kokos
De laatste jaren worden ‘kokoschips’ aan het substraat toegevoegd om de stevigheid en waterbuffering van het substraat te vergroten. De hoeveelheid kokos varieert van 10 tot 50% van het totaalvolume. Het voordeel van kokos is de stabiliteit en de mengbaarheid. Doordat de kokosbrokjes qua formaat ongeveer gelijk zijn aan de bark, vind er weinig ontmenging plaats. Daarnaast is deze toevoeging relatief goedkoop. Een nadeel van kokos is het zoutgehalte. Van nature bevat kokos grote hoeveelheden natrium en kalium. Deze zouten moeten vooraf uit het substraat gespoeld worden. Dit wordt met calcium- en magnesiumzouten gedaan, door middel van ionenuitwisseling. Het is belangrijk om dit goed te doen, om een goede groei en ontwikkeling van de planten niet in de weg te zitten.
Ziekten en plagen
Tegenwoordig wordt de bark voor transport behandeld, zodat er geen ongewenste ongediertes of ziekten aanwezig zijn. Deels is dit verplicht om transport mogelijk te maken. Het voorkomt daarmee dat bijvoorbeeld eitjes of larven van de Lyprauta via het substraat op de kwekerij terecht kunnen komen. Bodemziekten als Rhizoctonia en Athelia zijn hierdoor ook inmiddels verbannen uit de Nederlandse phalaenopsisteelt.
Kokos
De teelt in 100% kokos wordt buiten Nederland (bijvoorbeeld Brazilië) al veel langer gedaan. De positieve eigenschappen van kokos zijn het vochtvasthoudende en -afgevende vermogen en de zeer luchtige eigenschappen. Zelfs als kokos als gruis wordt gebruikt, bevat het meer dan 50% lucht. Het nadeel is dat kokos de neiging heeft om te verzouten. Het spoelen van vooral grotere kokosfracties is problematisch, omdat het vrijwel onmogelijk is om alle natrium- en kaliumzouten met spoeling en ionenwisseling te verwijderen. Bij kleinere fracties is dit al beter mogelijk. Kokos wordt gezien als een zeer goed alternatief voor het gebruik van bark. Het is volop voorradig en de kosten zijn relatief laag. Mits de zouthuishouding onder controle gehouden kan worden, is telen op 100% kokos zeer goed mogelijk.
Kokos chips
Plug-in-plug
De jonge planten worden vanaf 2017 door alle plantenvermeerderaars in pluggen geteeld en afgeleverd. Dit heeft grote teelttechnische voordelen in de hele keten. Er zijn nu ook grote pluggen beschikbaar die het mogelijk maken om planten in de fase van potplant in een plug te telen in plaats van in de meer traditionele substraatmixen, zoals eerder beschreven.
Pluggenleveranciers zoals ‘Van der Knaap’, ‘Jiffy’ en ‘Quick Plug’ hebben door middel van proeven inmiddels een aantal jaren ervaring opgedaan met de teelt van dit zogenaamde ‘plug-in-plug-systeem’. De 9 cm en 12 cm potten worden bij de leverancier afgevuld met een plug. Aan de bovenzijde is een uitsparing aangebracht, waar de jonge plantenplug precies in past. De resultaten in de teelt zijn veelbelovend. Vooral de bovengrondse groei verloopt zeer snel, doordat het microklimaat door de plug flink verbeterd wordt. Daarnaast levert de plug een grote barrière op voor de potworm, die in een dergelijk systeem nauwelijks tot geen kans meer krijgt. Dit is een heel groot voordeel. Verder is het oppotten zeer eenvoudig en volledig te automatiseren, de uniformiteit neemt toe en de hele keten is schoner te houden, doordat er geen los substraat meer gebruikt wordt. De kosten van de plug-in-plug liggen wel een heel stuk hoger in vergelijking met een meer traditioneel substraatmix. Er zijn inmiddels kwekers die op grotere schaal in de praktijk proeven doen. Wellicht dat dit systeem het substraat van de toekomst wordt.
-
- Plug in plug.
-
- Rooting plug in plug
